Gün şöhlesi görünýän ýagtylyga we görünmeýän ýagtylyga bölünen elektromagnit tolkun. Görünýän yşyk, ýalaňaç gözüň görüp bilýän zadyna degişlidir, meselem, gyzyl, mämişi, sary, ýaşyl, gök, indigo we gün şöhlesindäki gyrmyzy reňkli ýedi reňkli älemgoşar çyrasy; göze görünmeýän ýagtylyk, ultramelewşe, infragyzyl we ş.m. ýalaňaç göz bilen görüp bolmaýan zady aňladýar, adatça ýalaňaç göz bilen görýän gün şöhlesimiz ak bolýar. Ak gün şöhlesiniň görünýän ýagtylygyň we görünmeýän ultramelewşe şöhleleriniň, rentgen şöhleleriniň, α, β, γ, infragyzyl şöhleleriň, mikrotolkunlaryň we ýaýlym tolkunlarynyň ýedi reňkinden ybaratdygy tassyklandy. Gün şöhlesiniň her toparynyň dürli funksiýalary we fiziki aýratynlyklary bar. Indi gadyrly okyjylar, ultramelewşe ýagtylyk hakda gürleşmek üçin awtoryň yzyna düşmegiňizi haýyş edýäris.
Dürli biologiki täsirlere görä, ultramelewşe şöhleleri tolkun uzynlygyna görä dört topara bölünýär: uzyn tolkunly UVA, orta tolkunly UVB, gysga tolkunly UVC we wakuum tolkuny UVD. Tolkun uzynlygy näçe uzyn bolsa, aralaşmak ukyby şonça güýçli bolar.
Uzyn tolkunly UVA, tolkun uzynlygy 320 - 400 nm, uzyn tolkunly gara nokat effekti ultramelewşe ýagtylygy hem diýilýär. Güýçli aralaşýan güýje eýedir we aýna, hatda 9 fut suwa girip bilýär; Bulutly ýa-da güneşli, gije-gündiz bolsun, bütin ýyl bar.
Derimiziň gündelik gatnaşyga girýän ultramelewşe şöhleleriniň 95% -den gowragy UVA. UVA epidermise aralaşyp, dermislere hüjüm edip, deridäki kollagen we elastine uly zeper ýetirip biler. Mundan başga-da, dermal öýjükleriň öz-özüni goramak ukyby pes, şonuň üçin UVA-nyň az mukdary uly zyýan ýetirip biler. Wagtyň geçmegi bilen deriniň sarkmagy, ýygyrtlar we kapilýilleriň döremegi ýaly meseleler ýüze çykýar.
Şol bir wagtyň özünde, tirozinazany işjeňleşdirip, derrew melanin çökmegine we täze melanin emele gelmegine sebäp bolup, derini garaňkylaşdyrýar we ýalpyldawuk bolýar. UVA deriniň uzak möhletli, dowamly we dowamly zeperlenmegine we deriniň wagtyndan öň garramagyna sebäp bolup biler, şonuň üçin oňa garrylyk şöhleleri hem diýilýär. Şonuň üçin UVA derä iň zyýanly tolkun uzynlygydyr.
Hemme zadyň iki tarapy bar. Başga bir nukdaýnazardan seredeniňde, UVA oňyn täsir edýär. Tolkun uzynlygy 360nm bolan UVA ultramelewşe şöhleleri mör-möjekleriň fototaks jogap egrisine laýyk gelýär we mör-möjek duzaklaryny döretmek üçin ulanylyp bilner. Tolkun uzynlygy 300-420nm bolan UVA ultramelewşe şöhleleri, görünýän ýagtylygy düýbünden kesýän we diňe 365nm merkezde ýerleşýän ultramelewşe şöhläniň golaýynda ýaýrap bilýän ýörite reňkli aýna lampalardan geçip biler. Magdany kesgitlemekde, sahnany bezemekde, banknotlary barlamakda we beýleki ýerlerde ulanylyp bilner.
Orta tolkun UVB, tolkun uzynlygy 275 ~ 320nm, orta tolkun eritema effekti ultramelewşe şöhlesi diýlip hem atlandyrylýar. UVA-nyň aralaşmagy bilen deňeşdirilende, ortaça hasaplanýar. Has gysga tolkun uzynlygy aýdyň aýna bilen siňer. Gün şöhlesindäki orta tolkunly ultramelewşe ýagtylygyň köpüsi ozon gatlagy tarapyndan sorulýar. Onlyeriň ýüzüne diňe 2% -den az ýetip biler. Aýratynam tomusda we günortan güýçli bolar.
UVA ýaly, epidermisiň goraýjy lipid gatlagyny hem okislener, derini guradar; mundan başga-da epidermal öýjüklerdäki nuklein kislotalary we beloklary kesgitlär, ýiti dermatit (ýagny güne ýanmak) ýaly alamatlara sebäp bolar we deri gyzar. , agyry. Güne uzak wagtlap täsir etmek ýaly agyr ýagdaýlarda deriniň düwnük keseline aňsatlyk bilen sebäp bolup biler. Mundan başga-da, UVB-den uzak möhletleýin zeper, melanositlerde mutasiýa döredip, ýok etmek kyn bolan gün tegmillerine sebäp bolup biler.
Şeýle-de bolsa, adamlar ylmy gözlegleriň netijesinde UVB-iň hem peýdalydygyna göz ýetirdiler. Ultramelewşe saglygy goraýyş lampalary we ösümlikleriň ösüş lampalary ýörite açyk gyrmyzy aýnadan (254nm-den aşak ýagtylygy geçirmeýär) we iň ýokary bahasy 300nm töweregi fosforlardan ýasalýar.
Tolkun uzynlygy 200 ~ 275nm bolan gysga tolkunly UVC, ultramelewşe şöhläni gysga tolkunly sterilizasiýa diýilýär. Iň gowşak aralaşmak ukybyna eýe we iň aýdyň aýna we plastmassadan girip bilmeýär. Hatda inçe kagyz hem ony petikläp biler. Gün şöhlesindäki gysga tolkunly ultramelewşe şöhleleri ýere ýetmezden ozal ozon gatlagy tarapyndan diýen ýaly siňdirilýär.
Tebigatda UVC ýere ýetmezden ozal ozon gatlagy tarapyndan siňdirilse-de, onuň derä edýän täsiri az, ýöne gysga tolkunly ultramelewşe şöhleleri adam bedenini göni şöhlelendirip bilmeýär. Göni täsir edilse, deriniň gysga wagtyň içinde ýakylmagy we uzak möhletli ýa-da ýokary güýçli täsir etmek deriniň düwnük keseline sebäp bolup biler.
Ultramelewşe şöhleleriniň UVC zolagyndaky täsiri gaty giňdir. Mysal üçin: UV germisid lampalary UVC gysga tolkunly ultramelewşe şöhlelerini çykarýar. Gysga tolkunly UV hassahanalarda, kondisioner ulgamlarynda, dezinfeksiýa şkaflarynda, suw arassalaýjy enjamlarda, içýän suw çüwdürimlerinde, lagym arassalaýjy desgalarda, basseýnlerde, azyk we içgileri gaýtadan işleýän we gaplaýyş enjamlarynda, azyk zawodlarynda, kosmetika zawodlarynda, süýt zawodlarynda, piwo kärhanalarynda, giňden ulanylýar. içgi zawodlary, çörek bişirilýän ýerler we sowuk ammar otaglary.
Gysgaça aýtsak, ultramelewşe şöhläniň artykmaçlyklary: 1. Dezinfeksiýa we sterilizasiýa; 2. Süňkleriň ösmegine kömek etmek; 3. Ganyň reňki üçin gowy; 4. Wagtal-wagtal käbir deri kesellerini bejerip bilýär; 5. Mineral metabolizmi we bedende D witaminiň döremegine kömek edip biler; 6. Ösümlikleriň ösmegine we ş.m.
Ultramelewşe şöhleleriniň kemçilikleri: 1. Göni täsir etmek deriniň garramagyna we ýygyrtlara sebäp bolar; 2. Deriniň tegmilleri; 3. Dermatit; 4. Uzak möhletli we köp mukdarda göni täsir etmek deriniň düwnük keseline sebäp bolup biler.
UVC ultramelewşe şöhleleriniň adam bedenine ýetirýän zyýanyndan nädip saklanmaly? UVC ultramelewşe şöhleleriniň aşa gowşak aralaşmagy sebäpli, adaty aç-açan aýna, eşikler, plastmassalar, tozan we ş.m. bilen doly ýapylyp bilner, şonuň üçin äýnek dakmak arkaly (äýnegiňiz ýok bolsa, göni UV çyrasyna seretmekden saklanyň) we açyk deriňizi mümkin boldugyça eşik bilen örtmek, gözüňizi we deriňizi UV-den gorap bilersiňiz
Ultramelewşe şöhlelerine gysga möhletli täsir etmek, yssy güne düşen ýalydyr. Adam bedenine zyýany ýok, ýöne peýdalydyr. UVB ultramelewşe şöhleleri mineral alyş-çalşyny we bedende D witaminiň döremegine kömek edip biler.
Netijede, wakuum tolkuny UVD tolkun uzynlygy 100-200nm bolup, diňe wakuumda köpelip bilýär we aralaşmak ukyby gaty pes. Adamlaryň ýaşaýan tebigy gurşawynda ýok bolan ozon öndürmek çyzygy diýilýän howadaky kislorody ozona okisläp biler.
Iş wagty: 22-2024-nji maý